Thor (İskandinav Mitolojisi)

Yazı: Özhan Öztürk

THOR İskandinav Mitolojisinde kızıl saçlı-sakallı yıldırım, yağmur ve tarım tanrısının adı olup, Odin ile Jord’un (Fjorgyn) oğlu, bereket tanrıçası Sif’in kocası olmakla birlikte Jarnsaxa (dev karısı) adlı bir metresi de vardı.

Şimşek Tanrısı Thor Kimdir?

Thrudvang ülkesinde 540 odalı Bilskirnir (şimşek) adlı evinde yaşayan Thor, Richard

Wagner’in Nibelungen yüzüğü (Der Ring des Nibelungen) operasında Donner olarak adlandırılan kahraman Nesir Edda’da tanrı ve insanların en güçlüsü olarak anılmıştır.

Thor’un Çekici ve Keçilerce çekilen savaş arabası

Tanrının metresinden Magni ve Modi adlı iki oğlu ile Thrud adlı bir de kızı bulunmaktaydı. Yetenekli bir savaşçı olan Thorun demir eldiveni, Megingjard adlı kemeri ve Mjollnir adlı çekici gücüne güç katmaktaydı. Thor tarafından fırlatılınca yıldırım yaratan çekiç sonra tanrının eline geri dönmekteydi. Sindri adlı cüce Mjolnir’i döverken Loki sinek kılığında kendisine musallat olduğundan sapı biraz kısa kalmıştır. Thor’un çekicinin rüzgârının bile ölüm getirdiği kadar ölüleri diriltecek gücü olduğu söylenmektedir. Fırtınalı havalar sırasında Thor’un Tanngrisni (Ayrık diş) ve Tanngnost (Azı dişi) adlı iki keçi tarafından çekilen bir savaş arabasıyla gökyüzünde

dolaştığına, acıktığı zaman bu keçileri keserek yediğine ama keçilerin büyüle yeniden hayata döndüğüne inanılmaktaydı.

Perşembbe anlamındaki Thursday kelimesinin kaynağı Tanrı Thor’un adından geliyor

Sakson dilinde thunar ve Almanca donner kelimeleriyle ortak etimolojiye sahip olup “gökgürültüsü” anlamına gelen Thor’un adı aynı zamanda İngilizce Thursday ‘Perşembe’ günün de kaynağıdır.

Thrym adlı bir dev Thor’un çekicini çalmış ve karşılığında aşk ve güzellik tanrıçası

Freya’yı istemişse de kabul edilmesi imkânsız olan teklifi reddeden Thor ve Loki çekici geri almak için bir plan yapmışlardır. Thor, Freya kılığına girerek Thrym’in evine gitmiş, dev yemeğe davet ettiği kadının durmaksızın yiyip içtiğini görünce şaşırmıştır. Loki, kadının bu davet yüzünden 9 gündür yiyip içmediğini söyleyerek durumu idare etmiş, dev gelini öpmek için hamle yapıp da kaba bir karşılık aldığında ise yine Loki araya girerek kadının uykusuz olduğu için biraz gergin olduğunu söylemiştir. Evlenmek için sabırsızlanan Thrym çekici gelinin dizlerine koyunca hayatının hatasını yapmış, kadın kılığından çıkan ve belinde gücünü ikiye katlayan sihirli kemer Megingjardir’, taşıyan Thor çekicini eline alarak devi öldürmüştür.

Yetenekli bir balıkçı olan Thor’un kuyruğu ağzında bulunan ve tüm dünyayı doladığına inanılan Midgard yılanını yakaladığını anlatan söylence bulunmaktadır. Hymir adlı kılavuz devle birlikte denize açılan Thor gerçekten de oltasına taktığı yemle yılanı yakalamayı başarmış, böylece canavarla arasında amansız bir mücadele başlamıştır. Thor tam mücadeleden galip çıkıp canavarı öldürecekken teknelerinin batacağından korkan Hymir ipi keserek canavarın kaçmasına sebep olurken, gergin ipi kesilmesiyle oluşan çalkantıda (bir varyasyona göre yaptığına kızan Thor tarafından atılarak) denize düşen dev boğulmuştur.

İskandinav toplumları Hıristiyanlığın kabulünden sonra bile Thor’a tapınmaya devam etmişse de 11. Yüzyılda kral II. Olaf bu tanrıya ait tüm tapınak ve ahşap heykelleri yıktırmış, bu yüzden sonradan Kilise tarafından aziz ilan edilmiştir. Ragnarök zamanı Midgard yılanı ile savaşacak olan kahraman canavarı öldürmeyi başarsa da aldığı yaralar yüzünden kendisi de hayatını kaybedecektir.

Bazı modern yazarlar insan kurban edilen Odin’in İskandinav soylularını iyiliksever ve cömert Thor’un ise sıradan insanı temsil ettiğini iddia etmektedir. Meşe ağacı ile sembolize edilen Thor, Romalılarca Hercules ve Jüpiter ile özdeşleştirilmiştir.

Mjöllnir

İskandinav Mitolojisinde şimşek tanrısı Thor’un Brok ve Eitri adlı cüceler tarafından büyülü maddelerden yapılan çekicinin adı olup “parçalayıcı” anlamına gelmekteydi. Çekicin yapımı sırasında Loki sinek kılığına girerek cüceleri rahatsız edince Mjöllnir’in sapı olması gerekenden daha kısa bitirilmiştir. Çekiç öylesine ağırdır ki ancak Thor ve babası Odin tarafından kaldırılabilir. Thor, çekici demir eldivenlerle tutmakta ayrıca gücünü iki katına çıkaran bir kemer de takmaktadır. Thor, çekici her atışında Mjöllnir sahibine geri dönmektedir. Ölümünden sonra oğulları Magni ile Modi’te miras kalmıştır. Hıristiyanlık öncesi İskandinav geleneğinde Mjöllnir yıkımı değil yeniden canlanmayı sembolize etmektedir. MS 10. yüzyılda ‘Thrym’in Şarkısı’ adlı şiirde Mjölnir’in Thrym adlı bir dev tarafından çalışına dair bir hikâye anlatılmıştır. Thor, sabah uyanıp çekicini bulamayınca Loki’den yardım istemiş, Loki’de Freya’nın şahin tüylü pelerinini alarak Jotunheim’e uçmuş ve Thrym’in çekici neden aldığını öğrenmiştir. Dev, Freya ile evlenmeden çekici geri vermeyeceğini söyleyince Thor kadın kılığına girerek başında bir duvakla Devler ülkesine giderek Thrym ile akrabalarını öldürmüş, çekicini geri almıştır.

THOR’UN MEŞESİ

Aşağı Saksonya ve Hesse bölgelerinde yaşamış Catti adlı Germen halkının inanışında pagan ayinlerin yapıldığı kutsal bir alanın adıdır. Thor’un Meşesi’nin MS 8. yüzyıla dek Geismar köyü yakınlarında bulunduğu sanılmaktadır.

THOR’UN ZIRHI

İskandinav Mitolojisinde sahibine olağanüstü güç ve dayanıklılık sağlayan, sihirli bir kemer ve demir eldivenlerle birlikte kuşanılan bir zırhın adıdır.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016